Vandaag precies 75 jaar geleden werd Helmond bevrijd: daarover hebben we deze maand al heel veel gehoord in de regio. Redactrice Merle Koster (mavo 3, Carolus) wilde eens weten wat er verder van huis zoal gebeurde in die tijd. Ze ging in gesprek met iemand die de oorlog meemaakte in Indonesië en de zoon van een man die in Rusland in kampen zat.
Het zuiden van Nederland werd bevrijd in september 1944. Het noorden van Nederland werd pas bevrijd in de lente van 1945. In september 2019 viert Brabant 75 jaar vrijheid, zo was er een enorme stoet van mooie militaire auto’s op 17 september en worden struikelstenen, speciale herdenkingsstenen, in de stoep gezet op 26 september.
In Nederland horen we altijd veel over de bevrijding van Nederland zelf, maar de wereldoorlog was veel groter. Ik heb een interview gehad met iemand die de oorlog meemaakte in Indonesië en de zoon van iemand die in Rusland in de kampen gezeten heeft.
Indonesië
Freek Unger (foto boven) was een hele bijzondere man. Ik mocht op een zaterdagochtend voor de zomervakantie bij hem in de zon in de tuin komen. Wat hij me vertelde heeft veel indruk gemaakt. Hij vertelde alles zo, dat het net leek alsof ik erbij was. Hij was nog een kind toen in Indonesië de oorlog begon. Hij vertelde me over de Jappenkampen. Hij was 6 jaar toen hij werd opgesloten, “Je kreeg slechte voeding en naast je sterven allemaal kindjes van dezelfde leeftijd.” Later, toen de jappen capituleerden, gaf de kampcommandant zijn zwaard aan de kampoudste, tante Marie. De verhalen die hij vertelde over de kampen waren erg indrukwekkend.
Later, toen hij in Nederland was, woonde hij in een internaat. Hij woonde in een koud land waar hij niemand kende en zijn moeder en nieuwe vader, papa Tjan, waren weer naar Indonesië. Toen hij oud genoeg was is hij gaan varen. Eerst op een vrachtschip en later bij de Marine.
Hij heeft gevaren op de SS. Waterland, van de toenmalige Maatschappij Kon. Holl Lloyd. – 1953. Die werd gebouwd tijdens de Tweede Wereldoorlog om materiaal van Amerika naar Europa te vervoeren voor de troepen. Hij zei: ”Je kan wel begrijpen dat er totaal geen luxe op dat schip te vinden was. Op de Kruiser sliepen wij met 40 man in een klein verblijf, vier boven elkaar met het geweer etc. aan je kooi. Ja ja….moet je nu niet meer mee komen, gaan ze gillend naar huus, Merle, tijden veranderen.”
De mooiste verhalen vond ik de verhalen die hij vertelde over zijn tijd als militair. Hij heeft samen met koningin Juliana gevaren. Hij moest haar beschermen maar op een dag ontsnapten koningin Juliana en prins Bernhard. Ze bleken op de grond van een auto te liggen zodat de beveiliging ze niet zou zien. Ook vertelde hij dat Koningin Juliana zo gewoon was. Daardoor vond meneer Unger het werken bij de Koningin zo fijn.
Toen ik dit verslag bijna af had, is Meneer Unger helaas overleden. Ik vond het echt heel bijzonder om deze verhalen van hem te horen, maar het was toen moeilijk mijn verslag af te maken. Omdat we het allemaal niet mogen vergeten wat er is gebeurd, nu toch nog een stukje over zijn verhaal.
Rusland
In Aarle-Rixtel is nu een tentoonstelling over 75 jaar bevrijding. Daar is een klein kunstwerk over de vader van Erik Wigmans, die in Siberië in kampen heeft gezeten. Johan Wigmans was zestien toen de oorlog uitbrak en toen hij niet naar Engeland kon komen wilde hij piloot worden bij de Duitsers, om toch nog naar Engeland te komen. Hij wordt dan naar de grens bij Rusland gestuurd. Daar loopt hij naar de Russen, maar wordt hij gearresteerd.
Erik vertelt dat zijn vader naïef en goedgelovig was. Hij heeft daarna tien jaar in verschillende kampen in Siberië gezeten. Toen hij weer in Nederland was heeft hij alles opgeschreven in verschillende boeken. Die boeken zijn in allerlei talen vertaald, zelfs in het Spaans.
Erik had veel foto’s en artikelen van zijn vader meegenomen. Zo kon ik zien dat hij na de oorlog heel anders uit zijn ogen keek dan voor de oorlog. Dat vond ik mooi om te zien, oorlog is echt verschrikkelijk om mee te maken.
Ik denk dat we alle mensen die gevochten hebben voor onze vrijheid nooit mogen vergeten. Dat er nu nog steeds oorlog is in veel landen en dat mensen nog steeds elke dag leven met angst voor bommen, is voor mij bijna niet te snappen. De vrijheid die wij in Nederland hebben, te kunnen slapen zonder bang te zijn is iets waar wij erg dankbaar voor mogen zijn.
